Vrij praten over liefde, seks en anticonceptie draagt bij aan het geluk en de gezondheid
Dankzij een grote deelname van Friese jongeren (18-25) aan diverse onderzoeken, heeft team seksuele gezondheid van GGD Fryslân goed zicht op het anticonceptiegebruik van Friese jongeren. Deze kennis helpt bij gesprekken met jongeren in de spreekkamer. Jongeren komen bij de GGD voor een soa-test of bij vragen of zorgen over seks en relaties. GGD Fryslân ziet graag dat het gesprek over seks, anticonceptie en de liefde op veel meer plekken plaatsvindt dan alleen in spreekkamers.
Onderlinge verschillen
99 procent van de 16- en 17-jarigen hebben een betrouwbare vorm van anticonceptie gebruikt met de laatste persoon met wie zij vaginale seks hadden. Bij de groep van 21 tot 25 jaar ligt dit met 91 procent lager. Onbetrouwbaar is: terugtrekken van de penis voor het klaarkomen of geen seks hebben op vruchtbare dagen.
Minder vaak een condoom en meer weerstand tegen de pil
Jongens gebruiken minder vaak een condoom. In 2017 gebruikte 70% van de jongens bij de eerste keer vaginale seks een condoom, in 2023 daalde dit naar 61%.
De groep meiden die geen pil gebruikt groeit snel. Weerstand tegen hormonen speelt hierbij een rol. In 2017 gaf 54% van de seksueel actieve meiden aan de pil te slikken. In 2024 daalde dit naar zo'n 40%. Het aantal meisjes dat helemaal geen anticonceptie gebruikt, is gestegen van 14% in 2017 naar 25% in 2023.
Seks met verschillende partners? Meer condoomgebruik
Toch blijft de pil het meest gebruikte anticonceptiemiddel onder 21-25-jarigen, gevolgd door het condoom. Jongens in deze groep gebruiken iets vaker een condoom dan meisjes. Daarnaast lijkt er een verband te zijn tussen meer condoomgebruik en seks met verschillende partners.
Waarom wel of geen anticonceptie?
De belangrijkste redenen voor het gebruik van een anticonceptie zijn:
bescherming tegen soa’s, voorkomen van zwangerschap en gebruiksgemak.
21-25-jarigen die (soms) geen anticonceptie gebruiken, geven te veel gedoe aan als de belangrijkste reden om anticonceptie links te laten liggen. Vooral degenen met een vaste partner of jongeren die ontevreden zijn over hun anticonceptiemethode, kiezen hier bewust voor.
Hbo-studenten kiezen bewust voor wel of geen van anticonceptiegebruik. De keuze vinden ze relatief vaak makkelijk. Eén op de acht studenten geeft aan dat zij kiezen juist moeilijk vinden.
Informatiebehoefte
Jongvolwassenen geven aan dat zij het belangrijk vinden om goed geïnformeerd te zijn. Ze geven de voorkeur aan betrouwbare video’s en korte berichten via social media van gezondheidsorganisaties. Sense.info speelt hier goed op in. Dit is een informatiebron van Rutgers en SOA Aids Nederland. GGD Fryslân deelt veel informatie van deze website online met haar achterban. Jonge volwassenen vinden ook dat er een taak ligt voor de school om de seksuele voorlichting te verbeteren. Vooral op middelbare scholen krijgt deze van leerlingen een onvoldoende. Marianna Chirandjilal is sociaal verpleegkundige bij team Seksuele Gezondheid van GGD Fryslân. Zij ontvangt met haar collega’s wekelijks veel jongeren met vragen over seks en soa’s op de spreekuren. ‘Vrijuit praten over liefde, seks en anticonceptie draagt bij aan het geluk en de gezondheid van jonge mensen. Hiermee voorkomen we ook dat ze hun toevlucht zoeken tot bronnen die verkeerde en verwarrende informatie verspreiden. Het is belangrijk dat we met jongeren over seks praten op meer plekken dan alleen in de spreekkamer van de huisarts of GGD. Zo leren ze verantwoorde keuzes te maken.’
De onderzoeken
De resultaten komen uit het eerder breed besproken onderzoek ‘Seks onder je 25e 2023’ en de Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2024. Aan het eerste onderzoek namen 900 Friese jongeren deel en aan de Gezondheidsmonitor 5900. Specifieke informatie over Hbo-studenten komt uit een onderzoek onder 106 Friese studenten.