Ruim helft jongvolwassenen ervaart psychische klachten

Meer dan de helft van de jongvolwassenen (16 tot en met 25 jaar) in Nederland ervaart psychische klachten. Daarnaast zien we veel eenzaamheid en suïcidale gedachten bij deze groep. Dit blijkt uit de Corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2022, een grootschalig vragenlijstonderzoek uitgevoerd onder bijna 70.000 jongvolwassenen. Ton Coenen, directeur van GGD GHOR Nederland: “We maken ons zorgen over de mentale gezondheid van jongvolwassenen. Het is goed dat we nu weten wat de grootste problemen zijn en welke groep hieronder lijdt. Maar de resultaten van dit onderzoek laten zien dat meer actie écht noodzakelijk is.”

Psychische klachten vooral bij vrouwen en in de stad

Meer dan de helft van de jongvolwassenen die deelnamen aan het onderzoek geeft aan psychische klachten te ervaren. Vooral vrouwen en jongvolwassenen in stedelijke gebieden geven dit aan. In de meeste gevallen gaat het om lichte klachten, een kleiner deel heeft matige of ernstige klachten. Twee op de vijf jongvolwassenen met psychische klachten voelt zich hierdoor tijdens en na de coronaperiode vaak tot voortdurend beperkt in het dagelijks leven. Een jongvolwassene zegt hierover in aanvullend onderzoek; “Hoe kom ik fatsoenlijk terug in de samenleving? Hoe bouw ik mijn leven weer op?”

De helft van de jongvolwassenen die psychische klachten ervaren, had een enkele keer tot heel vaak suïcidale gedachten in het jaar voorafgaand aan het onderzoek. Suïcidale gedachten komen vaker voor bij vrouwen en bij jongvolwassenen die alleen wonen. Het merendeel van de jongvolwassenen met suïcidale gedachten had deze een enkele keer.

Jongvolwassenen voelen zich vaak eenzaam

Bijna twee derde van de deelnemende jongvolwassenen is eenzaam. Een kwart voelt zich sterk eenzaam. Eenzaamheid komt het meest voor bij praktisch opgeleide jongvolwassenen (voortgezet speciaal onderwijs, praktijkonderwijs, vmbo of mbo-niveau 1), vrouwen en alleenwonenden. Zowel emotionele (70%) als sociale (60%) eenzaamheid komt veel voor onder jongvolwassenen. Emotionele eenzaamheid uit zich in het gemis van relaties met een hechte band, terwijl sociale eenzaamheid het gemis is van contacten met vrienden, familie en kennissen. Een deelnemer van het aanvullende onderzoek zei over eenzaamheid in de coronaperiode: “Ik heb me ook in die periode best wel alleen gevoeld. Want ook al kan je met vrienden dan wel bellen, dat is toch anders dan dat je echt bij elkaar bent.”

Twee derde had hulp of steun nodig

Op basis van dit onderzoek is niet te zeggen in welke mate psychische klachten onder jongvolwassenen een gevolg zijn van de coronaperiode. Toch blijkt dat deze periode zeker impact had op een groot deel van deze groep. Bijna twee derde van de jongvolwassenen had tijdens de coronaperiode hulp of steun nodig, met name omdat zij niet lekker in hun vel zaten. Een jongvolwassene zei hierover: “Er is niet echt begrip dat er nog een hele nasleep is voor veel mensen. Die druk die is wel merkbaar van ‘oh alles is weer open dus iedereen moet gewoon weer hard meedoen’.” Jongvolwassenen die kampen met psychische klachten, eenzaam zijn en/of het moeilijk vinden stressvolle gebeurtenissen te doorstaan, gaven vaker aan hulp of steun nodig te hebben. Ton Coenen: “Het is belangrijk dat jongvolwassenen gezien worden en passende hulp krijgen, juist ook ná de coronaperiode.”

Over het onderzoek

Van april tot en met augustus 2022 hebben alle GGD’en, in samenwerking met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), een onderzoek uitgevoerd onder Nederlandse jongvolwassenen van 16 tot en met 25 jaar: de Corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen. Bijna 70.000 jongvolwassenen verspreid over heel Nederland hebben een vragenlijst ingevuld over hun gezondheid en welzijn. Zij zijn geworven via advertenties op sociale media en via offline kanalen. Het is mogelijk dat degenen met een slechtere mentale gezondheid vaker hebben meegedaan, waardoor de resultaten een negatiever beeld van de werkelijkheid schetsen. Desondanks is duidelijk dat de omvang van het probleem groot is en de mentale gezondheid van deze doelgroep aandacht nodig heeft, zeker omdat het relatief lastig is om zicht te hebben op deze groep. Vanaf 18 jaar zijn jongvolwassenen te oud voor de jeugdgezondheidszorg en bevinden zij zich vaak in een overgang tussen school en vervolgonderwijs of tussen onderwijs en werk. Ter verdieping en om resultaten van het vragenlijstonderzoek beter te begrijpen, is aanvullend onderzoek uitgevoerd in groepsgesprekken en individuele interviews. De resultaten van dit aanvullende onderzoek worden in mei van dit jaar gepubliceerd; in dit nieuwsbericht zijn al enkele quotes uit de interviews gebruikt. Meer informatie over de Corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen vindt u op www.monitorgezondheid.nl.

Netwerk GOR

De GGD’en voerden de Corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2022 uit in het kader van het Gezondheidsonderzoek COVID-19 (officieel de Integrale Gezondheidsmonitor COVID-19). Hierbij wordt samengewerkt met GGD GHOR Nederland, het RIVM, het Nivel en ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum; samen het Netwerk GOR. ZonMw is namens het ministerie van VWS opdrachtgever van de monitor. Het onderzoek is bedoeld om de fysieke en mentale gezondheidseffecten bij jongvolwassenen, als gevolg van de coronacrisis, inzichtelijk te maken. Resultaten van de monitor vormen een basis voor het adviseren en ondersteunen van lokale en regionale beleidsmakers en het ministerie van VWS bij beleidsvorming.